حذف کامل بخش رقابتی «عسل» از جوایز جهانی زنبورداری

حذف بخش رقابتی عسل از جوایز جهانی زنبورداری | چالشی جهانی برای اصالت و شفافیت

در نوامبر ۲۰۲۴، کنفدراسیون جهانی زنبورداری (آپی‌مونده‌یا) اعلام کرد که بخش رقابتی عسل در جوایز جهانی زنبورداری (World Beekeeping Awards) برای سال ۲۰۲۵ حذف می‌شود. این تصمیم بی‌سابقه، که در کنگره آتی در دانمارک اجرا خواهد شد، به دلیل افزایش چشمگیر تقلب‌های جهانی در بازار عسل اتخاذ شده است. آپی‌مونده‌یا، که از سال ۱۸۹۵ فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های زنبورداری را نمایندگی می‌کند، این اقدام را گامی برای بازنگری در شیوه‌های داوری و تمرکز بر شفافیت، اصالت و سلامت فرآورده‌های زنبورعسل توصیف کرده است. این خبر نه تنها صنعت زنبورداری را شوکه کرد، بلکه زنگ خطری برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان واقعی عسل به صدا درآورد.

دلایل اصلی این حذف، پیچیدگی‌های فنی در تشخیص اصالت عسل است. تقلب‌های رایج شامل افزودن شربت‌های شکر ارزان‌قیمت (مانند شربت ذرت یا برنج) به عسل طبیعی می‌شود، که تشخیص آن با روش‌های فعلی آزمایشگاهی دشوار است. در کنگره ۲۰۱۹ مونترال، حدود ۴۵ درصد از نمونه‌های ارسالی عسل به دلایل مشکوک به تقلب رد شدند. دو سال بعد در استانبول (۲۰۲۲)، ۳۹ مورد از ۱۴۵ نمونه عسل به همین دلیل از رقابت خارج شد. گزارش کمیسیون اروپا در سال ۲۰۲۳ نیز نشان داد که ۴۶ درصد از عسل‌های وارداتی به اتحادیه اروپا مشکوک به تقلب هستند، و همه ۱۰ نمونه بریتانیایی در این فهرست قرار داشتند. چین، به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده عسل جهان، اغلب متهم اصلی این تقلب‌ها معرفی می‌شود، جایی که "شستشوی عسل" (honey laundering) از طریق کشورهای واسطه انجام می‌گیرد. این پدیده نه تنها بازار را اشباع می‌کند، بلکه درآمد زنبورداران واقعی را کاهش داده و اعتماد مصرف‌کنندگان را خدشه‌دار می‌سازد.

در سطح جهانی، خرید عسل طبیعی به یک بحران اقتصادی و زیست‌محیطی تبدیل شده است. بازار عسل سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار گردش مالی دارد، اما تخمین‌ها حاکی از آن است که ۲۰ تا ۴۰ درصد عسل‌های تجاری تقلبی هستند. بیانیه رسمی آپی‌مونده‌یا در ژوئیه ۲۰۲۴ تأکید کرد که این تقلب‌ها نه تنها به زنبورداران آسیب می‌رسانند، بلکه فواید سلامتی عسل طبیعی – مانند خواص ضدباکتریایی و آنتی‌اکسیدانی – را برای مصرف‌کنندگان از بین می‌برند. در بریتانیا، که بزرگ‌ترین واردکننده عسل چینی است، سیاست‌گذاران مانند دیک نیوبی، نماینده پارلمان، خواستار نظارت سخت‌گیرانه‌تر بر واردات شده‌اند. ابتکارهایی مانند شبکه اصالت عسل بریتانیا (HAN UK) نیز برای ترویج عسل طبیعی و آگاهی‌رسانی در حال فعالیت هستند.

در ایران، که سومین تولیدکننده عسل طبیعی جهان با بیش از ۷۷ هزار تن تولید سالانه است، این خبر بازتاب گسترده‌ای داشت. با وجود پتانسیل‌های بالا، بازار داخلی ایران نیز از عسل‌های تقلبی رنج می‌برد؛ گزارش‌ها نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد عسل‌های موجود در بازار غیرطبیعی هستند. انجمن‌های زنبورداری ایران، مانند انجمن علمی زنبورعسل، بر لزوم استانداردسازی و پایش تولید تأکید دارند. عضویت اخیر مرکز توسعه کشاورزی ایران در آپی‌مونده‌یا (سپتامبر ۲۰۲۴) گامی مثبت برای ارتقای جایگاه کشور است. اگرچه جزئیات دقیقی از حضور نماینده ایران در نشست‌های تخصصی اخیر آپی‌مونده‌یا در دسترس نیست، اما سابقه شرکت ایران در کنگره‌های گذشته – مانند کسب مدال برنز در ژنو ۲۰۲۳ و رتبه سوم در ۲۰۱۷ – نشان‌دهنده رشد جایگاه جهانی است. تولیدکنندگانی مانند نادر اینجیناری، با ایجاد نخستین زنبورستان ارگانیک در اسدآباد، الگویی برای بهبود کیفیت ارائه داده‌اند. تبادل نمونه‌ها و دیدگاه‌های علمی ایران می‌تواند در بازنگری روش‌های داوری آپی‌مونده‌یا مؤثر باشد، به ویژه در زمینه پایش تولید و مبارزه با تقلب.

این تصمیم آپی‌مونده‌یا، هرچند تلخ، فرصتی برای تحول است. تمرکز بر دسته‌های دیگر مانند موم و ژل رویال، همزمان با توسعه فناوری‌های نوین تشخیص (مانند طیف‌سنجی ایزوتوپی)، می‌تواند اعتماد را بازگرداند. برای ایران، این رویداد هشداری است تا با حمایت از زنبورداران محلی و صادرات عسل اصیل، جایگاه خود را تثبیت کند. در نهایت، حفظ زنبورها – که ۷۵ درصد غذای جهان به گرده‌افشانی آن‌ها وابسته است – فراتر از اقتصاد، به بقای اکوسیستم بستگی دارد.

ما در مقاله قبلی در مورد خواص عسل با آنزیم های زنده به صورت مفصل صحبت کرده ایم که می تواند مکمل خوبی باشد.