عسل-  هر آنچه که باید در رابطه با عسل بدانید!

فهرست آنچه خواهید خواند:

---

• • تاریخچه استفاده از عسل
  • انواع مختلف عسل
  • فرآیند تولید عسل توسط زنبورها
  • خواص درمانی عسل
  • ارزش غذایی عسل
  • عسل در طب سنتی
  • تفاوت عسل خام و فرآوری شده
  • نحوه تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
  • کاربردهای عسل در آشپزی
  • عسل و سلامت پوست
  • نقش عسل در تقویت سیستم ایمنی
  • عسل و دیابت: نکات مهم
  • کاربردهای عسل در صنایع آرایشی و بهداشتی
  • عسل و کاهش وزن
  • بهترین روش نگهداری عسل
  • عسل در فرهنگ و ادبیات ایران
  • صنعت زنبورداری و تولید عسل
  • عسل ارگانیک چیست
  • خواص ضد میکروبی عسل
  • عسل و سلامت دستگاه گوارش
  • استفاده از عسل در درمان زخم‌ها
  • عسل و ورزشکاران
  • مقایسه عسل با سایر شیرین‌کننده‌ها
  • عسل در رژیم غذایی کودکان
  • صادرات و واردات عسل در ایران
  • آیا عسل برای همه مناسب است؟
  • عسل و آلرژی‌های فصلی

تاریخچه استفاده از عسل

عسل، یکی از بهترین مواد غذایی طبیعی است که به دلیل برخورداری از خواص متعدد می تواند برای سلامتی بدن مفید باشد. در ترکیبات عسل هیچ گونه میکروبی که برای بدن ضرر داشته باشد، وجود ندارد. این ماده غذایی به هیچ عنوان قابل خراب شدن نیست مگر اینکه به دلیل باز بودن درب آن یا جذب رطوبت، خواص خود را از دست بدهد. پیشینه استفاده از عسل به دوران باستان بازمی گردد، زمانی که مصریان از این ماده ارزشمند جهت مومیایی کردن مردگان خود استفاده می کردند. 

عسل، یکی از پرمصرف ترین مواد طبیعی است که حتی در زندگی مصریان باستان، کاربردهای فراوانی داشت. پیشینیه استفاده از این ماده ارزشمند را می توان به 2600 سال قبل از میلاد مسیح مرتبط دانست. از این ماده طبیعی ارزشمند در دوران گذشته به عنوان یک داروی درمانی جهت رفع بیماری ها استفاده می شد. در دوران قدیم، این ماده به دلیل برخورداری از خواص درمانی جهت درمان التهابات، زخم ها و... مورد استفاده قرار می گرفت. علاوه بر خواص درمانی عسل، این ماده طبیعی به دلیل برخورداری از یک سری ترکیبات مفید در تهیه خوراکی ها نیز مورد استفاده قرار می گرفت. بسیاری از یونانیان باستان، این خوراکی را ارزشمندترین ماده موجود در طبیعت می دانستند و تصور می کردند که با مصرف آن می توانند از دروازه بهشت عبور کنند.    

 انواع مختلف عسل

این ماده مفید غذایی دارای انواع مختلفی می باشد. از جمله مهمترین تفاوت عسل ها با یکدیگر را می توان به تولید آنها از شهد گل های مختلف و منطقه برداشت مرتبط دانست. این ماده ارزشمند غذایی از لحاظ برخورداری از یک سری ویژگی ها به انواع زیر تقسیم بندی می شود:

 بر اساس نوع گیاه

عسل های مختلفی در بازار موجود هستند که از جمله آنها می توان به عسل عناب، گون، کنار، آویشن و... اشاره نمود. تقسیم بندی عسل ها بر اساس تولید شهد از گیاهان مختلف انجام می شود. در منطقه استقرار کندوها، گیاهان مختلفی وجود دارند. به همین خاطر است که عسل از شهد گیاهان متفاوتی تولید می شود. کمتر منطقه ای را می توان یافت که تنها یک پوشش گیاهی در آن مکان وجود داشته باشد. تعداد عسل هایی که از شهد یک نوع گیاه تولید شده اند، بسیار کمتر از تعداد عسل هایی است که از شهد گیاهان مختلف به دست می آیند.

  بر اساس منطقه برداشت

نوع دیگری از عسل وجود دارد که بر اساس منطقه برداشت به دست می آید. در ایران، مناطق مختلفی جهت برداشت این ماده ارزشمند طبیعی وجود دارند. عسل هایی که در شهرهایی نظیر: خوانسار، اردبیل و سبلان تولید شده اند از کیفیت و ارزش غذایی بالایی برخوردار هستند. به برخی از عسل ها، عسل بهاره یا پاییزه گفته می شود. به عبارتی، فصل برداشت این ماده غذایی می تواند در بهار یا پاییز باشد. 

فرآیند تولید عسل توسط زنبورها

فرایند تولید این ماده ارزشمند طبیعی می تواند از طریق زنبورهای وحشی یا اهلی باشد. زنبورها با نشستن بر روی گل و جمع آوری شهد، یک سری تغییراتی در ترکیبات آن انجام می دهند. جهت جمع آوری عسل از کندو، زنبوردار با استفاده از دود می تواند رفتارهای واکنشی زنبورها را کاهش دهد. عسل خام با استفاده از دستگاه و طی مراحل مختلف فیلتراسیون، پاستوریزه می شود. این مرحله به منظور جدا کردن موم و رفع هرگونه آلودگی از عسل انجام می شود. به طور خلاصه، فرایند تولید عسل توسط زنبورها شامل موارد زیر می باشد:

تغذیه زنبور از شهد گیاهان مختلف می باشد. شهد گیاه شامل ترکیبات مختلف قندی است که میزان آن می تواند با توجه به پوشش گیاهی هر منطقه و سایر عوامل، متفاوت باشد. 

زنبورها در طول روز بر روی گیاهان مختلف می نشینند و شهد آنها را دریافت می کنند. 

بعد از انجام تمام مراحل بالا، عسل نارس توسط زنبور به کندو منتقل می شود. یکی از مهمترین فرایندهای تولید این ماده در داخل کلنی های کندو انجام می شود.

عسل نارس با انجام یک سری تغییرات شیمیایی توسط زنبورهای کندو از جمله تبدیل ساکارز به فروکتوز و گلوکز، حذف رطوبت و اضافه شدن آنزیم های مختلف به آن از خواص متعددی برخوردار می گردد.

در مرحله آخر هم باید روند خارج کردن این ماده ارزشمند از کندو و پاستوریزه کردن آن توسط دستگاه انجام شود. 

خواص درمانی عسل

تحقیقات متعددی در رابطه با عسل به عمل آمده است که نشان می دهد این ماده ارزشمند طبیعی می تواند بر سیستم ایمنی بدن تاثیر مثبتی داشته باشد. دلیل این امر را می توان به خاطر مواد ارزشمند موجود در ترکیبات عسل دانست. در طب سنتی از این ماده طبیعی به عنوان یک آنتی بیوتیک قوی جهت از بین بردن میکروب های موجود در بدن یاد می شود. از جمله مهمترین خواص درمانی این محصول می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• درمان سوختگی ها و آسیب های شدید پوستی
• درمان هرگونه زخم از جمله زخم های ناشی از عمل جراحی
• درمان سرماخوردگی و سرفه های شدید
• کاهش عوارض ناشی از بیماری سرطان
• کاهش وزن و جلوگیری از چاقی
• درمان یبوست و نفخ معده
• درمان بیماری های گوارشی

ارزش غذایی عسل

عسل دارای ارزش غذایی بسیار بالایی است. در هر 100 گرم آن، 304 کیلوکالری و 82 گرم کربوهیدرات و قند وجود دارد. عسل طبیعی فاقد هرگونه چربی است و به دلیل کالری بالایی که دارد می توان از آن جهت تامین انرژی مورد نیاز بدن جهت انجام فعالیت های مختلف استفاده کرد. در ترکیبات عسل طبیعی، درصد کمی آب وجود دارد. مهمترین دلیل میزان بالای آب موجود در ترکیبات این ماده را می توان به رطوبت بالای هوا در برخی از مناطق مرتبط دانست. 

در ترکیبات عسل، ویتامین های مختلفی از جمله ویتامین های B2، B3، B5، B6، B9 و C موجود می باشد که میزان آنها با توجه به نحوه مصرف میتواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، در هر 100 گرم عسل به ترتیب میزان ۰٫۰۳۸، ۰٫۱۳۱، ۰٫۰۶۸، ۰٫۰۲۴، ۰٫۵ میلی گرم ویتامین های B2، B3، B5، B6 و B9 موجود می باشد. میزان ویتامین سی موجود در هر صد گرم این ماده، 2 میکروگرم می باشد. از جمله مهمترین مواد معدنی موجود در صد گرم عسل می توان به کلسیم (۶ گرم)، آهن (۰٫۴۲ میلی گرم)، منیزیم (۲ میلی گرم)، فسفر (۴ میلی‌گرم)، پتاسیم (۵۲ میلی‌گرم)، سدیم (۴ میلی‌گرم) و روی (۰٫۲۲ میلی‌گرم) اشاره نمود. 

عسل در طب سنتی

در طب سنتی، عسل به دلیل خواص درمانی متعددی که دارد در رفع بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده ارزشمند طبیعی حاوی آنتی اکسیدان ها، فنل ها و فلاونوئیدها به منظور رفع التهابات بدن می باشد. در طب سنتی، مصرف روزانه عسل می تواند به عنوان بهترین روش جهت درمان بسیاری از بیماری ها مفید واقع شود. از جمله مهمترین خواص آن می توان به کاهش علائم ناشی از سکته مغزی، سرطان و بیماری های قلبی اشاره نمود. بر طبق تحقیقات متعددی که در رابطه با خواص عسل انجام شده است، این خوراکی ارزشمند می تواند منجر به کاهش چند درصدی چربی های بد و افزایش چربی های مفید بدن شود.   

تفاوت عسل خام و فرآوری شده

مهمترین تفاوت عسل خام و فرآوری شده چیست؟ عسل خام جهت فرایند پاستوریزه شدن نیاز است که تحت حرارت قرار بگیرد. این نوع عسل، عسل فرآوری شده است که در طی مراحل پاستوریزه شدن، مقادیر بالایی از خواص ارزشمند خود را از دست می دهد. عسل خام در واقع همان عسل دست نخورده ای است که ارزش غذایی بسیار بالایی دارد.  

نحوه تشخیص عسل طبیعی از تقلبی

با وجود عسل های تقلبی در بازار، امکان تشخیص آنها از عسل طبیعی برای بسیاری از خریداران وجود ندارد. متاسفانه، یک سری افراد منفعت طلب با تغذیه زنبورها با آب و شکر و سایر روش ها، عسل های تقلبی را به خریداران عرضه می کنند. در برخی از شرایط، آب و شکر را با یکدیگر مخلوط و با حرارت دادن محلول مورد نظر، شربتی را تولید می کنند که هیچ گونه تفاوتی از لحاظ ظاهر با عسل طبیعی ندارد. نمونه تقلبی را از لحاظ شکل ظاهری به هیچ عنوان نمی توان از نمونه طبیعی تشخیص داد. بررسی برگه آزمایش، قطعی ترین روش جهت بررسی نمونه تقلبی از طبیعی است. با در نظر گرفتن فاکتورهای مختلف در برگه آزمایش و بررسی تفاوت های آنها با یکدیگر می توان به طور قطعی متوجه شد که آیا محصول مورد نظر تقلبی می باشد یا طبیعی. از جمله فاکتورهای مهم جهت شناسایی عسل طبیعی از تقلبی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• ساکارز (کمتر از 5 درصد)
• قندهای گلوکز و فروکتوز (بین 74 تا 80)
• رطوبت (کمتر از 20 درصد)
• دیاستاز (بالاتر از 8)
• نسبت فروکتوز به گلوکز (بالای 0.9)
• پرولین (بالای 180 میلی گرم)
• هیدروکسی متیل فورفورال (40 میلی گرم)

کاربردهای عسل در آشپزی

عسل از جمله مغذی ترین مواد موجود در طبیعت می باشد که فواید خوراکی نیز دارد. استفاده از این ماده ارزشمند طبیعی در پخت و پز، علاوه بر طعم بی نظیری که به غذا می دهد باعث چندین برابر شدن خواص آن نیز می شود. عسل می تواند به عنوان یک ماده شیرین کننده به غذاها اضافه شود. استفاده از این ماده غذایی در پخت کیک، انواع شیرینی و دسرها بسیار رواج دارد. عسل را می توان به روش های مختلف در پخت و پز استفاده کرد که در ادامه به رایج ترین آنها اشاره خواهد شد:  

•  به جای مواد قندی مضر از جمله شکر می توان از عسل که نوعی شیرین کننده طبیعی است در پخت انواع کیک و دسر استفاده کرد. 
• جهت ترد و برشته کردن گوشت کباب می توان عسل را به عنوان چاشنی به ترکیبات سس اضافه کرد.
• جهت درمان سرماخوردگی می توان این ماده را به دمنوش های گیاهی اضافه کرد و سپس مصرف نمود. 

عسل و سلامت پوست

یکی از مهمترین مزایای استفاده از عسل، درمان مشکلات پوستی و حفظ سلامت پوست می باشد. پیشینه استفاده از عسل به عنوان محصولات مراقبت پوستی به دوران قدیم بازمی گردد. امروزه در ترکیبات بسیاری از محصولات مراقبت پوستی از این ماده ارزشمند طبیعی استفاده می شود. عسل خاصیت درمانی زیادی برای پوست دارد. این ماده می تواند به عنوان یک آنتی باکتریال طبیعی در درمان مشکلات پوستی از جمله جوش و آکنه موثر واقع شود. از جمله مهمترین فواید این ماده ارزشمند طبیعی جهت حفظ سلامت پوست می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• این ماده به دلیل خاصیت نرم کنندگی و مرطوب کنندگی که دارد، باعث هیدراته شدن پوست می شود.
• عسل، نوعی آنتی باکتریال طبیعی است که به دلیل برخورداری از خواص ضدمیکروبی در رفع جوش و آکنه های پوستی می تواند تاثیر زیادی داشته باشد.
• این ماده همچنین در باز کردن منافذ و پاکسازی عمیق آلودگی ها از روی پوست می تواند بسیار مفید باشد.
• عسل به عنوان یک لایه بردار طبیعی در تهیه انواع ماسک ها به منظور از بین بردن سلول های مرده از روی پوست و کاهش چین و چروک ها مورد استفاده قرار می گیرد. 
• یکی دیگر از مهمترین فواید این ماده ارزشمند در درمان اگزما و آسیب های پوستی از جمله آفتاب سوختگی، جای جوش و زخم می باشد. دلیل این امر را می توان به خاطر خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی عسل دانست. 

نقش عسل در تقویت سیستم ایمنی

عسل طبیعی به دلیل ترکیبات خاص گیاهی که دارد، می تواند نقش مهمی را در سم زدایی و پاکسازی بدن ایفا کند. یک سری مواد مفید از جمله فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان ها در ترکیبات عسل وجود دارند که می توانند در نابودی رادیکال های آزاد و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی را ایفا کنند. تحقیقات زیادی در رابطه با فواید بی نظیر این ماده ارزشمند طبیعی در تقویت سیستم ایمنی بدن به عمل آمده است که از جمله مهمترین آنها عبارتند از:

•  درمان سرفه و التهابات گلو
• سرشار از باکتری های مفید جهت حفظ سلامت دستگاه گوارشی
• پیشگیری از عفونت
• رفع کامل سموم از بدن
• جلوگیری از ابتلا به مشکلات قلب
• درمان بیماری های معده از جمله نفخ و...

عسل و دیابت: نکات مهم

یکی از مهمترین سوالات مطرح شده این است که آیا مصرف عسل می تواند برای بیماران دیابتی مفید باشد یا خیر. آزمایش های متعددی در رابطه با فواید این ماده طبیعی برای درمان بیماری دیابت به عمل آمده است. یکی از مهمترین وظایف آنتی اکسیدان ها، تسهیل فرایند جذب قند خون می باشد. این ویژگی می تواند منجر به کنترل و تنظیم سطح قند خون در بدن شود. دیابت، یکی از بیماری های شایعی است که به دلیل عدم تولید کافی انسولین در بدن ایجاد می شود. اگر دیابت به موقع کنترل نشود، امکان بروز مشکلات مختلف از جمله بیماری های کلیوی و قلبی وجود دارد.  افراد دیابتی می توانند با رعایت یک سری دستورالعمل ها از عسل در رژیم غذایی خود استفاده کنند. البته نکات مهمی در رابطه با مصرف این ماده برای بیماران دیابتی وجود دارند که باید مدنظر قرار گیرند.
نکته: از جمله مهمترین ویژگی های عسل، شاخص گلیسمی پایین آن در مقایسه با قند و شکر است. این ویژگی منجر به افزایش سطح قند خون در بدن، اما با سرعت کم می شود. این عبارت بدین معنا نیست که بیماران دیابتی می توانند از عسل طبیعی به صورت مکرر استفاده کنند. مصرف زیاد عسل به دلیل برخورداری از کربوهیدرات ها که بخش اعظم ترکیبات آن را تشکیل داده اند، می تواند برای افراد دیابتی مضر باشد. 

کاربردهای عسل در صنایع آرایشی و بهداشتی

یکی از مهمترین کاربردهای عسل در صنایع آرایشی و بهداشتی می باشد. در ترکیبات عسل، موادی به کار رفته است که می تواند در حفظ سلامت پوست و طراوت آن مفید واقع شود. در تولید اکثر محصولات مراقبت از پوست از جمله لوسیون ها، کرم ها، صابون ها، شوینده ها و... از عصاره این ماده استفاده می شود. این ماده ارزشمند به دلیل خاصیت مرطوب کنندگی که دارد، برای انواع پوست ها قابل استفاده می باشد. از جمله دیگر کاربردهای این ماده طبیعی در تهیه انواع خمیردندان ها می باشد. خاصیت ضد التهابی و آنتی باکتریال عسل موجب تنظیم PH دهان می شود. استفاده از خمیردندان های حاوی عصاره عسل می تواند در جلوگیری از ابتلا به بیماری های دهان و دندان نقش مهمی را ایفا کند.   

عسل و کاهش وزن

آیا مصرف عسل می تواند باعث کاهش وزن شود؟ عسل طبیعی به دلیل برخورداری از ساکارز پایین می تواند منجر به کاهش وزن و حفظ تناسب اندام شود. اگرچه این ماده طبیعی حاوی کربوهیدرات است، اما نمی تواند منجر به چاقی یا اضافه وزن شود. در ترکیبات عسل، قندهای مفیدی از جمله گلوکز و فروکتوز وجود دارند که قابل اشباع شدن هستند و با سرعت بالایی در بدن هضم می شوند. این امر می تواند در کنترل و حتی کاهش وزن مفید واقع شود. جهت لاغری می توان عسل را همراه با آب گرم و دارچین مصرف کرد. مصرف این ترکیب منحصر به فرد قبل از صبحانه می تواند منجر به کاهش وزن شود.  

بهترین روش نگهداری عسل

یکی از مهمترین نکاتی که باید در رابطه با این ماده ارزشمند غذایی دانست، نحوه نگهداری اصولی از آن می باشد. بهترین دستورالعمل جهت نگهداری از عسل عبارتند از:

• عسل باید در ظرف مناسب نگهداری شود. (ظروف فلزی به علت ایجاد تغییر در ترکیبات شیمیایی عسل مناسب نمی باشند.)
• بهترین مکان جهت نگهداری از این ماده ارزشمند طبیعی، مکان خشک به دور از نور مستقیم خورشید می باشد. 
• قرار دادن این ماده غذایی در محیط های سرد، شرایط شکرک زدن آن را زودتر فراهم می کند.
• عسل طبیعی و ارگانیک به هیچ عنوان قابل فاسد شدن نیست. البته در صورت ورود هرگونه آلودگی به داخل ظرف، امکان خراب شدن آن وجود دارد.  

عسل در فرهنگ و ادبیات ایران

جایگاه عسل در فرهنگ و ادبیات ایران، بسیار خاص است. این ماده طبیعی را می توان نوعی نماد دانست که در فرهنگ و آداب و رسوم ایران از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. در فرهنگ و ادبیات ایران از عسل به عنوان نماد خوشبختی یاد می شود. در سفره عقد، عسل جایگاه خاصی دارد. این ماده ارزشمند طبیعی را بر روی سفره عقد قرار می دهند، زیرا باور همگان بر این است که می تواند خوشبختی را برای عروس و داماد به بار آورد. در روز عقد، عروس و داماد با قرار دادن انگشت خود در داخل جام و تعارف آن به یکدیگر می خواهند نشان دهند که عشق می تواند به شیرینی عسل باشد. قرار دادن عسل بر روی سفره شب یلدا نیز از معنای خاص خود برخوردار می باشد. وجود این ماده به همراه آجیل و میوه بر روی سفره عید، نشان دهنده آغاز سالی سرشار از خوشبختی و شادی می باشد.

 صنعت زنبورداری و تولید عسل

 بر طبق آخرین آمار به دست آمده، سالانه حدود دو میلیون تن عسل در جهان تولید می شود. ایران جزو آن دسته از کشورهایی است که در زمینه تولید این ماده طبیعی از جایگاه بسیار مناسبی برخوردار می باشد. مصرف این ماده طبیعی به دلیل فواید درمانی و خوراکی متعددی دارد در بین مردم در سراسر جهان رواج یافته است. بر طبق آخرین آمار، کشور ما از لحاظ تعداد کندوها و حجم تولید عسل در صدر لیست قرار گرفته است. این آمار نشان می دهد که صنعت زنبورداری در ایران در حال پیشرفت است. ایران جزو آن دسته از کشورهایی است که به دلیل برخورداری از پوشش گیاهی مختلف، شرایط مناسبی جهت تولید این ماده طبیعی را دارد.  

عسل ارگانیک چیست

در اکثر استان های ایران از جمله گیلان، مازندران، آذربایجان غربی، شرقی و اصفهان می توان طبیعی ترین و باکیفیت ترین عسل ها را یافت، اما در این بین عسل سبلان اردبیل از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. دلیل این امر را می توان به شرایط و پوشش های گیاهی هر منطقه مرتبط دانست. جالب توجه است که نرخ سالانه مصرف این ماده غذایی در ایران در مقایسه با سایر کشورها بسیار بالاتر می باشد. ایران، جزو آن دسته از کشورهایی است که نه تنها در زمینه تولید بلکه در صادرات این ماده غذایی ارزشمند به سایر کشورها از جایگاه مناسبی برخوردار می باشد. 

اگر زنبور از شهد گلها تغذیه کرده باشد، عسلی که به دست می آید صد درصد ارگانیک و طبیعی است. به عبارتی در فرایند تولید آن از هیچگونه مواد شیمیایی و صنعتی استفاده نشده است. متاسفانه به دلیل وجود تقلب های زیاد در این صنعت، امکان تشخیص نمونه تقلبی از طبیعی برای بسیاری از خریداران وجود ندارد. اگر زنبور فقط از گیاهان ارگانیک تغذیه کرده باشد، می توان از ارگانیک بودن این ماده مطمئن شد. جهت تولید عسل ارگانیک، چند نکته مهم وجود دارد که با مدنظر قرار گیرند:

• تغذیه ارگانیک زنبور
• ساختار طبیعی کندو (فاقد مواد شیمیایی)

متاسفانه بسیاری از افراد منفعت طلب هستند که جهت تغذیه زنبورها از آب و شکر استفاده می کنند. این امر باعث می شود تا محصولی که جهت خرید در اختیار مشتری قرار می گیرد، صد درصد ارگانیک و طبیعی نباشد. 

خواص ضد میکروبی عسل

عسل از همان دوران قدیم به عنوان قوی ترین داروی میکروب کش جهت رفع عفونت مورد استفاده قرار می گرفت. این ماده به دلیل خواص ضد میکروبی که دارد، قادر به از بین بردن بیش از 250 گونه از ویروس های مختلف می باشد. این ماده ارزشمند علاوه بر خواص غذایی، دارای خواص درمانی نیز می باشد. عسل به دلیل برخورداری از خواص ضد باکتریایی، قادر به از بین بردن انواع میکروب های مختلف از جمله قارچ ها و ویروس ها و همچنین جلوگیری از پیشرفت و تکثیر آنها در بدن می باشد. مصرف این ماده به دلیل قابلیت جذب بالایی که دارد، می تواند منجر به از بین بردن باکتری های مضر در دستگاه گوارشی شود. از جمله مهمترین خواص ضدمیکروبی این ماده طبیعی ارزشمند عبارت است از: 

• از بین بردن ویروس های مختلف از جمله ویروس تبخال و روبلا
• نابودی باکتری های معده از جمله باکتری ای کولای
• از بین بردن کرم های انگلی از جمله انگل لیشمانیا (بیماری سالک)
• نابودی قارچ های انگلی پوستی (درماتوفیت) و جلوگیری از پیشرفت آنها

عسل و سلامت دستگاه گوارش

عسل، بهترین داروی گیاهی جهت رفع بیماری های گوارشی است. این ماده طبیعی به دلیل برخورداری از انواع مختلف آنتی اکسیدان ها می تواند منجر به بهبود عملکرد سیستم گوارشی شود. از جمله مهمترین خواص آن جهت سلامت دستگاه گوارش می توان به موارد زیر اشاره نمود:

•  از جمله مهمترین ویژگی های این ماده، خاصیت ضد التهابی آن می باشد که می تواند در درمان بسیاری از بیماری هایی که با دستگاه گوارش ارتباط دارند، مفید واقع شود. 
• مهمترین دلایل بروز زخم معده، یک نوع باکتری خاصی است که وجود آن برای سلامت دستگاه گوارش مضر می باشد. خواص ضدمیکروبی عسل باعث از بین رفتن این باکتری و درمان مشکلات مرتبط با سیستم گوارشی می شود.
• از این ماده غذایی می توان به دلیل خاصیت ملینی که دارد جهت درمان یبوست و بهبود عملکرد روده استفاده نمود. همچنین مصرف آن می تواند در درمان اسید معده بسیار مفید واقع شود.
• به منظور هضم آسان غذا و درمان مشکلاتی از قبیل دردهای شکمی و نفخ می توان از عسل استفاده نمود.   

استفاده از عسل در درمان زخم‌ها

تحقیقات علمی حاکی از آن است که این ماده به دلیل برخورداری از ترکیبات زیست فعال می تواند نقش مهمی در درمان زخم و رفع لکه های ناشی از آن داشته باشد. یکی از مهمترین ویژگی های این ماده، خاصیت PH اسیدی آن است که منجر به آزادسازی اکسیژن در زیر پوست می شود. این امر می تواند در درمان سریع تر زخم نقش مهمی را ایفا کند. از سوی دیگر این ماده به دلیل خاصیت اسمزی که دارد می تواند باعث جذب آب از بستر زخم شود. این امر به تدریج باعث خشک شدن جای زخم و ترمیم پوست می شود. از این ماده طبیعی ارزشمند می توان جهت درمان زخم های مختلف از جمله سوختگی، زخم های ناشی از عمل جراحی، زخم معده و... استفاده نمود. 

عسل و ورزشکاران

مصرف این ماده غذایی برای ورزشکاران از لحاظ مختلف می تواند اهمیت ویژه ای داشته باشد. از جمله مهمترین دلایل اثبات این موضوع عبارتند از:

• در بدن ورزشکار به دلیل تحرکات بسیار بالا، رادیکال های آزاد ایجاد می شود. به همین خاطر باید این ماده مفید غذایی جهت کنترل و خنثی سازی رادیکال های آزاد ناشی از انجام فعالیت های ورزشی مصرف شود.
• قند های موجود در ترکیبات این خوراکی منجر به تامین انرژی مورد نیاز ورزشکار به هنگام انجام تمرینات می شود. به همین خاطر توصیه می شود که ورزشکاران جهت تامین انرژی مورد نیاز، این ماده مغذی را قبل از انجام تمرینات ورزشی مصرف نمایند. 
•  از جمله مهمترین فواید مصرف عسل قبل از ورزش، ذخیره سازی کربوهیدرات (قندهای مفید) در ماهیچه ها می باشد. ذخیره سازی کربوهیدرات در ماهیچه ها باعث خواهد شد تا ورزشکار در حین تمرین، احساس خستگی مداوم نداشته باشد. 

مقایسه عسل با سایر شیرین‌کننده‌ها

عسل به دلیل برخورداری از کربوهیدرات ها و مواد معدنی مفید می تواند جایگزین مناسبی به جای قند و شکر باشد. اگر عسل به صورت طبیعی تهیه شده باشد، درصد بسیار کمی ساکارز در ترکیبات آن وجود دارد. ساکارز نوعی قند است که درصد آن در ترکیبات شیرین کننده های شیمیایی بسیار بالا می باشد. در ترکیبات این ماده غذایی درصد بالایی از قندهای مفید از جمله فروکتوز و گلوکز وجود دارد که در بدن به راحتی هضم می شوند و خطری برای سلامتی ایجاد نمی کنند. در ترکیبات عسل های تقلبی، درصد ساکارز بسیار بیشتر از قندهای مفید از جمله فروکتوز و گلوکز می باشد. به همین خاطر، زیاده روی در مصرف آن می تواند میزان قند خون را به سرعت بالا ببرد.   

عسل در رژیم غذایی کودکان

مصرف این خوراکی در هر گروه سنی دارای یک سری مزایا می باشد. یکی از مهمترین سوالاتی که از سوی والدین مطرح می شود این است که آیا این خوراکی باید در برنامه رژیم غذایی کودکان قرار بگیرد یا خیر. بسیاری از پزشکان بر این باورند که مصرف این خوراکی باعث حفظ سلامت عمومی بدن در کودکان می شود. البته باید از عسل صددرصد طبیعی و ارگانیک جهت تغذیه کودکان استفاده نمود. متاسفانه، اکثر عسل های موجود در بازار تقلبی هستند و نمی توان از مزایا و خواص بی نظیر آنها استفاده نمود. به همین خاطر ضروری است که جهت خرید این ماده غذایی ارزشمند به زنبورداران محلی یا مراکز معتبر اقدام نمایید. 

از جمله مهمترین خواص تغذیه ای این ماده غذایی برای کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• این ماده غذایی به دلیل برخورداری از آمینواسیدهای ضروری می تواند نقش مهمی را در رشد و تکامل مغزی کودکان ایفا کند. 
• این خوراکی به دلیل برخورداری از کربوهیدرات ها و قندهای مفید، قادر به تامین انرژی بدن است. این ویژگی سبب می شود تا کودک از انرژی مورد نیاز جهت انجام فعالیت های جسمانی برخوردار گردد.
• از جمله مهمترین فواید این ماده غذایی می توان به قابلیت ملین بودن آن و بهبود عملکرد دستگاه گوارشی در کودکان اشاره نمود.
• مصرف روزانه این ماده غذایی می تواند منجر به تقویت استخوان و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کودکان شود. 

صادرات و واردات عسل در ایران

همانطور که در جملات پیشین اشاره شد، ایران جزو آن دسته از کشورهایی است که از رتبه خوبی جهت تولید عسل باکیفیت در جهان برخوردار می باشد. صادرات عسل های تولیدی ایران بیشتر به کشورهایی از جمله قطر، آذربایجان، مالزی و ترکیه انجام می شود. عسل های تولیدی استان های مختلف ایران از جمله اردبیل، آذربایجان غربی، گیلان و مازندران بسیار معروف هستند. از آنجا که این ماده ارزشمند طبیعی از شهد گل های مختلف تهیه می شود، دارای طعم و مزه های متفاوتی می باشند. قیمت عسل های صادراتی ایران به فاکتورهای متفاوتی از جمله ارز و شرایط بازار بستگی دارد. به همین خاطر نمی توان قیمت خاصی را برای آنها در نظر گرفت. آویشن، اقاقیا، رازیانه، گون، کنار و چهل گیاه از جمله بهترین عسل های ایرانی می باشند که هر کدام از آنها به دلیل ترکیبات منحصر به فردی که دارند از طعم و مزه متفاوتی برخوردار هستند. 

آیا عسل برای همه مناسب است؟

مصرف عسل به عنوان یک شیرین کننده طبیعی می تواند برای رده های مختلف گروه سنی مناسب باشد. البته یک سری نکات در این رابطه وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند. مصرف این ماده غذایی برای کودکان و نوزادان باید بر طبق میزان مشخصی باشد. عسل هر چند دارای خواص متعددی برای سلامتی است، اما مصرف بیش از حد این ماده غذایی می تواند بسیار خطر آفرین باشد. افراد دیابتی می توانند در برنامه رژیم غذایی خود، مقدار مشخصی از عسل طبیعی را مصرف نمایند. جهت بهره مندی از خواص این ماده غذایی توصیه می شود که حتما نمونه طبیعی و ارگانیک آن را از زنبورداران و مراکز معتبر تهیه نمایید.  

عسل و آلرژی‌های فصلی

آلرژی فصلی، یکی از شایع ترین مشکلاتی است که متاسفانه بسیاری از افراد با آن مواجه هستند. یکی از بهترین راهکارها جهت مقابله با این مشکل، مصرف عسل طبیعی است. خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی این ماده غذایی موجب خواهد شد تا فرد با تغییر فصل دچار آلرژی های زودگذر نشود. آلرژی های فصلی از اول بهار شروع می شوند و تا اواسط تابستان ادامه می یابند. مهمترین دلیل بروز حساسیت، گرده افشانی گل ها در این فصل ها می باشد. عطسه، سرفه، آبریزش بینی و خارش گلو از جمله رایج ترین آلرژی های فصلی به شمار می روند. تحقیقات به عمل آمده، حاکی از آن است که مصرف این ماده غذایی می تواند به کاهش حساسیت های ناشی از آلرژی کمک نماید. اسید فنیل ‌اکتیک، فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان های موجود در ترکیبات این خوراکی می توانند نقش مهمی را در رفع حساسیت و آلرژی های فصلی ایفا نمایند.